Hợp đồng mượn tài sản và những vấn đề liên quan

Công ty luật Bảo Chính, Đoàn luật sư Hà Nội cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi thông tin xin tư vấn.

Về nội dung vấn đề bạn đang thắc mắc Công ty luật Bảo Chính tư vấn như sau:

1. Hãy chỉ ra căn cứ chấm dứt nghĩa vụ dân sự trong tình huống trên và xác định nghĩa vụ nào là nghĩa vụ bị chấm dứt, thời điểm chấm dứt?

Điều 494 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: "Hợp đồng mượn tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn để sử dụng trong một thời hạn mà không phải trả tiền, bên mượn phải trả lại tài sản đó khi hết thời hạn mượn hoặc mục đích mượn đã đạt được."

Ông Hồng sang nhà ông Nam mượn chiếc quạt cây cổ và ông Nam đã đồng ý cho ông Hồng mượn, do đó, giữa ông Hồng và ông Nam phát sinh quan hệ hợp đồng mượn tài sản. Từ đó, mỗi bên có nghĩa vụ dân sự riêng của mình.

Điều 496 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

"Nghĩa vụ của bên mượn tài sản

1. Giữ gìn, bảo quản tài sản mượn, không được tự ý thay đổi tình trạng của tài sản; nếu tài sản bị hư hỏng thông thường thì phải sửa chữa.

2. Không được cho người khác mượn lại, nếu không có sự đồng ý của bên cho mượn.

3. Trả lại tài sản mượn đúng thời hạn; nếu không có thoả thuận về thời hạn trả lại tài sản thì bên mượn phải trả lại tài sản ngay sau khi mục đích mượn đã đạt được.

4. Bồi thường thiệt hại, nếu làm mất, hư hỏng tài sản mượn.

5. Bên mượn tài sản phải chịu rủi ro đối với tài sản mượn trong thời gian chậm trả."

Điều 498 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

"Nghĩa vụ của bên cho mượn tài sản

1. Cung cấp thông tin cần thiết về việc sử dụng tài sản và khuyết tật của tài sản, nếu có.

2. Thanh toán cho bên mượn chi phí sửa chữa, chi phí làm tăng giá trị tài sản, nếu có thoả thuận.

3. Bồi thường thiệt hại cho bên mượn nếu biết tài sản có khuyết tật mà không báo cho bên mượn biết dẫn đến gây thiệt hại cho bên mượn, trừ những khuyết tật mà bên mượn biết hoặc phải biết."

Điều 372 Bộ luật Dân sự năm 2015.

"Căn cứ chấm dứt nghĩa vụ

Nghĩa vụ chấm dứt trong trường hợp sau đây:

1. Nghĩa vụ được hoàn thành;

2. Theo thoả thuận của các bên;

3. Bên có quyền miễn việc thực hiện nghĩa vụ;

4. Nghĩa vụ được thay thế bằng nghĩa vụ khác;

5. Nghĩa vụ được bù trừ;

6. Bên có quyền và bên có nghĩa vụ hoà nhập làm một;

7. Thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ đã hết;

8. Bên có nghĩa vụ là cá nhân chết hoặc là pháp nhân chấm dứt tồn tại mà nghĩa vụ phải do chính cá nhân, pháp nhân đó thực hiện;

9. Bên có quyền là cá nhân chết mà quyền yêu cầu không thuộc di sản thừa kế hoặc là pháp nhân chấm dứt tồn tại mà quyền yêu cầu không được chuyển giao cho pháp nhân khác;

10. Vật đặc định là đối tượng của nghĩa vụ không còn và được thay thế bằng nghĩa vụ khác;

11. Trường hợp khác do luật quy định."

Các nghĩa vụ của người cho mượn và người mượn tài sản không phải đều phát sinh cùng lúc mà tùy từng tình huống phát sinh dẫn đến nghĩa vụ phát sinh theo. Ví dụ, nghĩa vụ cung cấp thông tin cần thiết về việc sử dụng tài sản của bên mượn phát sinh ngay từ khi hợp đồng được giao kết. Tuy nhiên, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại của bên mượn chỉ phát sinh khi có thiệt hại thực tế xảy ra. Như vậy, tùy vào từng nghĩa vụ dân sự mà thời điểm chấm dứt khác nhau, cụ thể, khi có một trong các căn cứ theo quy định trên.

Trong tình huống trên, các nghĩa vụ của ông Nam (bên cho mượn) đã chấm dứt bao gồm: Cung cấp thông tin cần thiết về việc sử dụng tài sản và khuyết tật của tài sản, nghĩa vụ này chấm dứt kể từ thời điểm ông Nam đã thông báo cho ông Hồng cách sử dụng khi giao quạt cho ông Hồng mượn.

Nghĩa vụ của ông Hồng (bên mượn): Nghĩa vụ trả lại tài sản mượn chấm dứt khi ông Hồng trả lại tài sản đã mượn của ông Nam.

Tuy nhiên, ông Hồng làm hỏng quạt nên phát sinh nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và nghĩa vụ này chấm dứt khi ông Hồng đã bồi thường thiệt hại theo cách thức mà ông Hồng thỏa thuận được với ông Nam.

2. Nếu ông Nam chấp nhận cho ông Hồng mua một chiếc quạt cây khác thay thế thì việc ông Hồng giao chiếc quạt cây mới chính là thực hiện nghĩa vụ trả lại tài sản mượn?

Theo quy định trên, một trong các căn cứ chấm dứt nghĩa vụ là khi được thay thế bằng nghĩa vụ khác. Điều 286 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

"Nghĩa vụ thay thế được là nghĩa vụ mà bên có nghĩa vụ không thực hiện được nghĩa vụ ban đầu thì có thể thực hiện một nghĩa vụ khác đã được bên có quyền chấp nhận để thay thế nghĩa vụ đó."

Pháp luật dân sự tôn trọng sự thỏa thuận của các bên, do đó, nếu ông Nam chấp nhận cho ông Hồng mua một chiếc quạt mới thay thế thì tức là ông Hồng đã thực hiện nghĩa vụ thay thế nghĩa vụ trả lại tài sản mượn ban đầu.

Đây không phải là thực hiện nghĩa vụ trả lại tài sản mượn vì tài sản trả không phải là cây quạt cổ mà là cây quạt mới, nên đây là thực hiện nghĩa vụ thay thế nghĩa vụ trả lại tài sản mượn.

3. Khi chiếc quạt không thể sửa chữa được thì ông Hồng hay con trai ông Hồng phải chịu trách nhiệm với ông Nam?

Vì gia đình ông Hồng có đám giỗ nên ông Hồng sang mượn quạt nhà ông Nam để phục vụ đám giỗ nên đây được coi là trường hợp ông Hồng đại diện gia đình ông sang nhà ông Nam mượn quạt về phục vụ đám giỗ.

Do đó, nghĩa vụ "giữ gìn, bảo quản tài sản mượn, không được tự ý thay đổi tình trạng của tài sản; nếu tài sản bị hư hỏng thông thường thì phải sửa chữa" là nghĩa vụ của cả gia đình ông Hồng và ông Hồng phải có trách nhiệm thông báo với mọi người về cách sử dụng quạt mà ông Nam đã lưu ý.

Vì vậy, khi quạt bị hỏng thì cả gia đình ông Hồng phải chịu trách nhiệm với ông Nam về quạt đi mượn.

4. Loại trách nhiệm được nêu trong câu hỏi 3 là loại trách nhiệm gì?

Loại trách nhiệm được nêu trong câu hỏi 3 là trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong hợp đồng do vi phạm nghĩa vụ.

Trên đây là nội dung trả lời của Công ty luật Bảo Chính cho trường hợp bạn hỏi. Nếu còn vướng mắc bạn có thể hỏi tiếp hoặc nghe luật sư tư vấn khi gọi 19006281.

Trân trọng!

Gọi 1900 6281 để nghe luật sư tư vấn nhanh chóng, kịp thời, chính xác nhất các quy định của pháp luật hoặc đặt lịch tư vấn luật trực tiếp tại văn phòng Công ty luật Bảo Chính (P308, Tòa nhà số 8, Phố Láng Hạ, quận Ba Đình, Hà Nội). Trường hợp quý khách có nhu cầu mời luật sư tham gia vụ án tranh chấp đất đai, thừa kế, hôn nhân gia đình, kinh tế, thương mại… xin vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ trên.