Chia thừa kế khi ông mất không để lại di chúc.

Công ty luật Bảo Chính, Đoàn luật sư Hà Nội cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi thông tin tư vấn.

Về nội dung bạn đang thắc mắc, Công ty luật Bảo Chính trả lời như sau:

Từ những thông tin bạn cung cấp, chúng tôi hiểu rằng ông bạn là chủ sở hữu duy nhất đối với quyền sử dụng mảnh đất mà bác dâu bạn đang sử dụng và sau khi ông bạn qua đời thì quyền sử dụng đất đó trở thành di sản thừa kế. Để thuận tiện cho việc trả lời thắc mắc của bạn, chúng tôi đặt ra hai giả thiết trong đối với trường hợp của bạn như sau:

Trường hợp thứ nhất, ông bạn qua đời và có để lại di chúc. Khi đó, việc phân chia di sản thừa kế sẽ phụ thuộc nhiều vào nội dung di chúc. Cụ thể

Khoản 1 Điều 659 Bộ luật dân sự 2015 quy định như sau:

“1. Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thoả thuận khác.”

Như vậy, rõ ràng rằng những người có quyền nhận di sản thừa kế và phần tài sản được nhận đều đã được xác định. Vậy nên, việc có chia mảnh đất của ông bạn đều cho các con phụ thuộc vào nội dung di chúc mà ông bạn để lại chứ không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của ai khác. Do đó, yêu cầu của gia đình bạn chỉ có thể được chấp nhận nếu trong di chúc, ông bạn quyết định chia đều quyền sử dụng đất mảnh đất kia cho tất cả các con của ông, trong đó có bố của bạn.

Về thời điểm yêu cầu chia di sản Điều 681 Bộ luật dân sự 2015 quy định một trường hợp hạn chế phân chia di sản như sau:

“Trong trường hợp theo ý chí của người lập di chúc hoặc theo thoả thuận của tất cả những người thừa kế, di sản chỉ được phân chia sau một thời hạn nhất định thì chỉ khi đã hết thời hạn đó di sản mới được đem chia.”

Theo đó, nếu trong di chúc để lại, ông bạn có yêu cầu về thời điểm chia di sản thì chỉ sau thời điểm đó, những người được chỉ định trong di chúc mới có quyền phân chia di sản thừa kế. Vậy nên, bạn cần căn cứ vào nội dung di chúc của ông bạn để đối chiếu xem có thuộc trường hợp hạn chế phân chia di sản nêu trên hay không?

Trường hợp thứ hai, ông bạn qua đời và không để lại di chúc. Khi đó, việc phân chia di sản thừa kế sẽ được giải quyết như sau:

Trước tiên, pháp luật luôn tôn trọng sự thỏa thuận nên các con của ông bạn có thể thống nhất thỏa thuận việc phân chia di sản theo Điều 57 Luật công chứng 2014 quy định như sau:

"Điều 57. Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản.

1. Những người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc mà trong di chúc không xác định rõ phần di sản được hưởng của từng người thì có quyền yêu cầu công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản.

Trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản, người được hưởng di sản có thể tặng cho toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác.

2. Trường hợp di sản là quyền sử dụng đất hoặc tài sản pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó.

Trường hợp thừa kế theo pháp luật, thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế. Trường hợp thừa kế theo di chúc, trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có bản sao di chúc.

3. Công chứng viên phải kiểm tra để xác định người để lại di sản đúng là người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và những người yêu cầu công chứng đúng là người được hưởng di sản; nếu thấy chưa rõ hoặc có căn cứ cho rằng việc để lại di sản và hưởng di sản là không đúng pháp luật thì từ chối yêu cầu công chứng hoặc theo đề nghị của người yêu cầu công chứng, công chứng viên tiến hành xác minh hoặc yêu cầu giám định.

Tổ chức hành nghề công chứng có trách nhiệm niêm yết việc thụ lý công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản trước khi thực hiện việc công chứng.

4. Văn bản thỏa thuận phân chia di sản đã được công chứng là một trong các căn cứ để cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký việc chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản cho người được hưởng di sản."

Do vậy, trong trường hợp không có di chúc, nếu các con của ông bạn thỏa thuận được việc phân chia di sản, được lập thành văn bản và phải được công chứng tại Ủy ban nhân dân nơi có mảnh đất thì việc phân chia di sản sẽ được thực hiện theo văn bản thỏa thuận đó.

Trong trường hợp các con của ông bạn không thỏa thuận được thì việc phân chia di sản thừa kế được thực hiện theo quy định của pháp luật. Theo Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định người thừa kế theo pháp luật như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản”

Như vậy, có thể thấy những người thừa kế thuộc cùng một hàng sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau. Nhưng trong trường hợp của gia đình bạn, cần xác định rõ cùng với các con của ông bạn thì còn những người khác cũng được xếp vào hàng thừa kế thứ nhất của ông bạn bao gồm: bà của bạn, các cụ của bạn hoặc con nuôi của ông bạn. Vậy nên, yêu cầu của gia đình bạn chỉ hợp lý và được chấp nhận khi ông bạn chỉ còn các con là những người thừa kế thuộc hàng thứ nhất.

Đối với thời điểm yêu cầu chia di sản, gia đình bạn có thể tiến hành phân chia di sản của ông bạn để lại sau khi ông bạn qua đời hoặc sau thời điểm mà những người có quyền thừa kế theo pháp luật của ông bạn đã thống nhất để phân chia di sản theo quy định Bộ luật dân sự. Bố bạn không tự yêu cầu Ủy ban nhân dân xã phân chia phần đất, những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất sẽ tiến hành họp gia đình và làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế nêu trên.
Trên đây là nội dung tư vấn của Công ty Luật Bảo Chính về vấn đề bạn quan tâm, nếu còn vướng mắc bạn có thể tiếp tục gửi câu hỏi cho chúng tôi để được tư vấn hoặc nghe tư vấn trực tiếp của luật sư khi gọi 19006281.

Trân trọng!

Gọi 1900 6281 để nghe luật sư tư vấn nhanh chóng, kịp thời, chính xác nhất các quy định của pháp luật hoặc đặt lịch tư vấn luật trực tiếp tại văn phòng Công ty luật Bảo Chính (P308, Tòa nhà số 8, Phố Láng Hạ, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội). Trường hợp quý khách có nhu cầu mời luật sư tham gia vụ án tranh chấp đất đai, thừa kế, hôn nhân gia đình, kinh tế, thương mại… xin vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ trên.