Chia di sản thừa kế khi di chúc không hợp pháp?
04/05/2017 14:45Rất mong nhận được tư vấn của luật sư. Khi bị ốm năm 2008 bố tôi có lập 01 bản di chúc nhưng gia đình cũng không biết ông đã đưa cho ai giữ và nội dung như nào. Nhưng trước khi bố tôi mất 1 tuần chị gái tôi (con của vợ cả, tôi con vợ sau) có tự soạn thảo một di chúc mới với nội dung là bố tôi đồng ý bán căn nhà của ông cho chị với giá 600 triệu, số tiền bán nhà đó sẽ được chia cho bố 1 phần để chữa bệnh còn 3 phần của 3 anh em tôi. Anh trai tôi lúc đấy còn trong tù, tôi thì mới có 11 tuổi. Do nhỏ tuổi không hiểu chuyện nên tôi có ghi tên mình vào di chúc. Giờ tôi đã 19 tuổi tức là đã 8 năm từ ngày lập di chúc nhưng tôi hay anh trai thậm chí cả phần của bố tôi được hưởng theo di chúc đều không thấy chị đả động hay có ý kiến gì trả cho mọi người. Thay vào đó sau khi bố tôi mất chị đã sang tên và bán luôn căn nhà đấy cho người khác. Hôm rồi tôi có xem lại bản di chúc và giấy tờ mua bán nhà thì mới biết trong đó không hề có chữ ký của bố tôi mà chỉ có lăn tay điểm chỉ ở cả giấy tờ mua bán và di chúc. Như vậy 2 văn bản giấy tờ đó có tính pháp lý hay không? Tôi có quyền đòi chia lại tài sản không? Tôi cũng có tìm hiểu qua thì được biết mảnh đất đấy bây giờ có giá khoảng 10 tỉ mà khi bán chị tôi bán được 2 tỉ. Nếu tôi không có quyền đòi phân chia lại tài sản thì anh trai tôi có quyền đấy không? Vì sau 2 năm kể từ thời điểm bố tôi mất anh mới được ra tù và hoàn toàn không biết gì về bản di chúc, chỉ nghe chị gái tôi nói có mảnh đất gần nhà mẹ đẻ anh, mà bố mất rồi tất cả để lại cho anh giờ muốn anh chuyển về đấy sống cạnh nhau để còn nương tựa đỡ đần. Nhưng vì anh đang mang án nên chị sẽ đứng tên giữ hộ nhà cho anh. Giờ đã sang năm thứ 6 nhưng chị cũng không hề nhắc gì đến chuyện di chúc hay trả lại nhà cho anh. Anh tôi vì nghĩ mình mới tù tội về bố lại mất rồi nên quyết tâm làm lại cuộc đời, cũng vì mới ra tù nên không muốn nhắc chuyện tiền nong nhà cửa sợ mọi người cho rằng mình muốn lấy tiền để chơi bời. Nhưng sau 5 năm làm lại cuộc đời, anh lấy vợ nhưng khó khăn trong chuyện con cái nên đã đề cập việc muốn lấy một phần trong số tiền bán nhà của bố còn dư để lo chuyện con cái thì chị gái tôi lại gạt phắt đi nhất quyết không đồng ý sang tên bất cứ khoản tiền hay nhà đất nào mà lúc đầu chị đã nói giữ cho anh. Trong lúc cãi vã chị mới nhắc đến chuyện di chúc lúc đó anh trai tôi mới biết đến việc phân chia trong di chúc. Vậy giờ tôi và anh trai nên làm thế nào để được hưởng đúng quyền lợi của mình. Nếu kiện ra toà và chị tôi bị yêu cầu bồi thường mà không thực hiện bồi thường đó thì chị tôi bị xử lý như thế nào? Có phải chịu án hình sự không? Nếu di chúc có tính pháp lý thì việc 8 năm chị giữ tiền không trả bất kỳ ai theo đúng những gì đã chia trong di chúc thì chị tôi bị xử lý như nào? Rất mong sự tư vấn của luật sư để anh tôi sớm có tiền lo chuyện con cái.
Cảm ơn bạn đã tin tưởng và lựa chọn Công ty luật Bảo Chính. Về thắc mắc của bạn, chúng tôi tư vấn giải đáp cho bạn như sau:
Bạn có trình bày trong bản di chúc của bố bạn để lại không có chữ ký của bố bạn mà chỉ có lăn tay, điểm chỉ; nội dung do bạn và chị bạn tự soạn thảo như vậy tại thời điểm lập di chúc bố bạn không tự mình viết di chúc nên di chúc của bố bạn để lại được xem là hợp pháp khi có hai người làm chứng theo quy định Điều 656 Bộ luật dân sự 2005: “Trong trường hợp người lập di chúc không thể tự mình viết bản di chúc thì có thể nhờ người khác viết, nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc.
Việc lập di chúc phải tuân theo quy định tại Điều 653 và Điều 654 của Bộ luật này.”
Người làm chứng phải không phải là người theo quy định tại Điều 654 Bộ luật dân sự 2005:
“Mọi người đều có thể làm chứng cho việc lập di chúc, trừ những người sau đây:
1. Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc;
2. Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc;”
Bạn có đề cập tại thời điểm bố bạn lập di chúc thì lúc đó bạn mới 11 tuổi và ký tên vào di chúc, như vậy di chúc không có người làm chứng. Như vậy, di chúc của bố bạn trong trường hợp này không có hiệu lực pháp luật.
Điều 645 Bộ luật dân sự 2005 quy định thời hiệu khởi kiện về thừa kế như sau:
"Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là ba năm, kể từ thời điểm mở thừa kế."
Như vậy, bạn hoặc anh bạn có thể làm đơn khởi kiện gửi đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất để yêu cầu Tòa án phân chia di sản thừa kế theo pháp luật.
Như bạn trình bày, chị gái bạn đã bán mảnh đất này như vậy cần phải xác định giao dịch chị gái bạn đã chuyển nhượng có hợp pháp hay không?
Nếu giao dịch mua bán là hợp pháp, thì chị gái của bạn phải chia đều số tiền bán được mảnh đất cho những người thuộc hàng thừa kế theo quy định tại Khoản 1 Điều 676 Bộ luật dân sự 2005 như sau:
“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.”
Vậy, bạn và anh bạn có quyền yêu cầu phân chia di sản thừa kế.
Nếu giao dịch mua bán giữa chị gái bạn và người mua không hợp pháp, thì mảnh đất của bố bạn sẽ được chia đều cho những người thừa kế như trên.
Trên đây là nội dung trả lời của Công ty luật Bảo Chính cho trường hợp của bạn. Nếu còn vướng mắc bạn có thể tiếp tục gửi câu hỏi cho chúng tôi hoặc nghe luật sư tư vấn trực tiếp vui lòng gọi 19006281.
Trân trọng!
Gọi 1900 6281 để nghe luật sư tư vấn nhanh chóng, kịp thời, chính xác nhất các quy định của pháp luật hoặc đặt lịch tư vấn luật trực tiếp tại văn phòng Công ty luật Bảo Chính (P308, Tòa nhà số 8, Phố Láng Hạ, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội). Trường hợp quý khách có nhu cầu mời luật sư tham gia vụ án tranh chấp đất đai, thừa kế, hôn nhân gia đình, kinh tế, thương mại… xin vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ trên.