Khi nào người vay tiền trở thành tội phạm?

Trước hết việc vay tiền - vay tài sản là các quan hệ dân sự giữa người cho vay và người vay những người này cũng có những quan hệ, quen biết, tin tưởng lẫn nhau hoặc việc vay tài sản theo hình thức tín dụng đen. Tuy nhiên khi phát sinh nghĩa vụ trả nợ không phải người vay nào cũng thực hiện được đúng các cam kết khi ký hợp đồng vay tiền và có những hành vi làm chuyển biến, thay đổi bản chất của sự việc. Chủ yếu xảy ra với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản quy định tại Điều 140 Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009. Điều luật này quy định như sau:

“1. Người nào có một trong những hành vi sau đây chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ bốn triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới bốn triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm:

a) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng các hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó;

b) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng các hình thức hợp đồng và đã sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm:

a) Có tổ chức;

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;

c) Dùng thủ đoạn xảo quyệt;

d) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ trên năm mươi triệu đồng đến dưới hai trăm triệu đồng;

đ) Tái phạm nguy hiểm;

e) Gây hậu quả nghiêm trọng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm:

a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ hai trăm triệu đồng đến dưới năm trăm triệu đồng;

b)  Gây hậu quả rất nghiêm trọng.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân:

a) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm trăm triệu đồng trở lên;

b) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một trăm triệu đồng, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm và bị tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản hoặc một trong hai hình phạt này”.

Trước hết khi phạm tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản người phạm tội là người trước đó được người bị hại cho vay tiền, mượn tài sản trên cơ sở thỏa thuận.

Sau khi được vay tiền, nhận tài sản người phạm tội mới có ý định chiếm đoạt bằng cách gian dối trong việc trả nợ, tìm cách trốn tránh nghĩa vụ trả nợ để chiếm đoạt hoặc bỏ trốn khỏi nơi cư trú để không phải trả số tiền, tài sản được vay.

Hành vi bỏ trốn có thể là các hành vi bỏ đi khỏi địa phương, dời khỏi địa phương nơi đang đăng ký hộ khẩu thường trú hoặc đang đăng ký tạm trú có thời hạn mà không thông báo, trình báo với cơ quan quản lý.

Người vay tiền sẽ trở thành tội phạm khi vay được tiền và sử dụng với các mục đích trái pháp luật như dùng tài sản đó, tiền đó để buôn bán các hàng hóa, sản phẩm mà pháp luật cấm hoặc cho vay lãi nặng… sau đó không có khả năng trả nợ khi đến hạn cũng như cố tình trốn tránh nghĩa vụ trả nợ.
Khi phát hiện người vay tiền - người vay tài sản có những biểu hiện nêu trên thì người cho vay tiền có quyền gửi đơn tố cáo đến cơ quan công an có thẩm quyền để giải quyết, kèm theo đơn tố cáo là giấy tờ, hợp đồng vay tiền, tài liệu chứng minh người vay đã bỏ trốn khỏi nơi cư trú, các tài liệu khác chứng minh người vay trốn tránh nghĩa vụ trả nợ...

Tuy nhiên trên thực tế cơ quan Công an, Điều tra khi tiếp nhận các Đơn thư tố cáo hành vi Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản thường kết luận đây là quan hệ dân sự trên hợp đồng hoặc giấy tờ vay tiền, tài sản để không khởi tố vụ án hình sự. Thậm chí có những trường hợp người cho vay chứng minh được người vay tiền đã bỏ trốn khỏi nơi cư trú, người này cũng đã bán, tẩu tán toàn bộ tài sản thuộc quyền của mình tại địa phương đó cho những người khác với mục đích không trở lại địa phương đó nữa và không cho người khác tìm đến mình…để trốn tránh nghĩa vụ trả nợ.

Trên đây là nội dung tư vấn của Công ty luật Bảo Chính, Đoàn luật sư Hà Nội.
Trân trọng!
Gọi 1900 6281 để nghe luật sư tư vấn nhanh chóng, kịp thời, chính xác nhất các quy định của pháp luật hoặc đặt lịch tư vấn luật trực tiếp tại văn phòng Công ty luật Bảo Chính (P308, Tòa nhà số 8, Phố Láng Hạ, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội). Trường hợp quý khách có nhu cầu mời luật sư bào chữa, luật sư tham gia vụ án hình sự xin vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi theo địa chỉ trên.